Milletlerarası Af Örgütü’nden, Sincan Uygur Özerk Bölgesi raporu
Milletlerarası Af Örgütü’nün (UAÖ), Kriz Müdahale Ünitesi, başlıklı 160 sayfalık bir rapor yayımladı.
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşayan Müslüman azınlıklara yönelik baskılarına karşı yeni bir kampanya başlatan ve rapor yayımlayan örgüt, Uygurların, Kazakların ve çoğunluğu Müslüman öteki etnik azınlıkların, devlet eliyle yürütülen ve insanlığa karşı kabahatler kapsamına giren sistematik toplu kapatmalara, azaba ve zulme maruz bırakıldığını belirtti.
“TERÖRLE GAYRET KİSVESİ İSMİ ALTINDA”
Raporda, daha evvel kamplarda tutulan bireylerden toplanan ve Çinli yetkililerinin 2017’den beri bölgenin Müslüman etnik kümelerinin dini geleneklerini, kültürel pratiklerini ve mahallî lisanlarını kökten yok etmek için başvurduğu çok sert uygulamaların detaylarından oluşan onlarca yeni tanıklığa yer verildiği açıklandı.
“Terörle mücadele” kisvesi altında işlenen bu kabahatlerin etnik Uygurları, Kazakları, Hui Müslümanlarını, Kırgızları, Özbekleri ve Tacikleri gaye aldığı vurgulanan raporda, “Çinli yetkililer, Sincan’ın dört bir yanında dünyanın en gelişmiş nezaret sistemlerinden birini kurdu ve ‘eğitim yoluyla dönüştürme’ merkezleri ismi altında yüzlerce kamptan (gözaltı kampları) oluşan bir ağ oluşturdu.” sözü kullanıldı.
Bu kamplarda azap ve makûs muamelenin sistematik formda uygulandığına işaret edilen raporda, seküler, homojen bir Çin ulusu ve Komünist Parti ülkülerini dayatmak için günlük ömrün tüm taraflarıyla katı bir disiplin altında tutulduğu kaydedildi.
“DAYAK, UYKUDAN MAHRUM BIRAKMAK VE ÇOK KALABALIK”
Rapor, 2017’nin başından bu yana Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde sıklıkla Müslüman etnik azınlıklara mensup fazlaca sayıda insanın keyfi biçimde gözaltına alındığını belgeliyor.
Ayrıyeten, raporda, cezaevlerine gönderilen yüz binlerce kişinin yanı sıra gözaltı kamplarına gönderilen yüz binlerce (hatta tahminen de bir milyon yahut daha yüksek sayıda) kişinin buna dahil olduğu vurgulandı.
Örgütün görüştüğü, gözaltı kamplarından hür bırakılan 50’nin üzerinde şahidin tamamının, dini bahisli bir fotoğraf bulundurmak yahut yurt haricinde yaşayan biriyle haberleşmek üzere büsbütün hukuka uygun görünen davranışları niçiniyle gözaltına alındığı kaydedilen raporda, “2017 sonlarındaki toplu gözaltılara katılan hükümete bağlı bir heyet, örgüte, polisin insanları ihtarda bulunmaksızın meskenlerinden aldığını ve yargılama süreci olmadan tutukladığını belirtti.” denildi.
UAÖ’nin görüştüğü, kamplardan hayatta kalan bireylerin birçoğunun evvel polis merkezlerinde sorgulandığı belirtilen raporda, bu bireylerin kampa gönderilmedilk evvel biyometrik ve tıbbi ayrıntılarının kaydedildiği bildirildi.
Bu bireylerin sıklıkla “kaplan sandalye” ismi verilen, bedenlerini acı verici konumlarda tutan, demir ayakların ve kelepçelerin bağlı olduğu çelik sandalyelerde sorgulandığına değinilen raporda, polis merkezlerinde dayak, uykudan mahrum bırakma ve çok kalabalığın olduğunun altı çizildi.
HEM KAMPLARDA tıpkı vakitte KAMP DIŞINDA NEZARET
Raporda, örgütün görüştüğü, gözaltı kamplarından özgür bırakılan bireylerin tamamının azaba yahut öteki tıpta berbat muameleye maruz bırakıldığı vurgulanarak, şunlar kaydedildi:
“Her gün insanlık dışına itilmenin kümülatif ruhsal tesirlerinin yanı sıra dayak, elektrik şoku, hücre mahpusu, yiyecek, su ve uykudan mahrum bırakma, çok soğuğa maruz bırakma ve ‘kaplan sandalye’ gibisi azap araçları dahil çeşitli yollarla hareketlerini kısıtlama üzere fizikî azap de buna dahildi. Kimileri 24 saat yahut daha uzun müddet boyunca ‘kaplan sandalyede’ oturmaya zorlandığını bildirdi. Tıpkı koğuşta kaldığı bir kişiyi savunduğu için cezalandırılan yaşlı bir bayan dar, karanlık, soğuk ve penceresiz bir odaya gdolayıldüğünü, burada ellerinin ve ayaklarının zincirlendiğini ve üç gün boyunca demir bir sandalyede oturmaya zorlandığını söylemiş oldu.”
Raporda, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Müslümanların hem kamplarda birebir vakitte kampların haricinde “dünyanın en sıkı halde nezaret altında tutulan kümelerinden biri” olduğuna işaret edilerek, kamplara kapatılanların tamamının, hür bırakılmalarından daha sonraki en az birkaç ay boyunca elektronik araçlarla yahut nazaranvliler tarafınca neredeyse devamlı nezaret altında tutulduğu aktarıldı.
TEMEL DİNİ VE KÜLTÜREL PRATİKLER ÇOK OLARAK GÖRÜLÜYOR
Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Müslümanların özgürce ibadet edemediğinin altı çizilen raporda, “Onlarca Müslüman bayan ve erkek, örgüte, bölgesel Çin yetkililerinin İslam’a karşı olağanüstü bir düşmanlık sergilediğini söylemiş oldu. Temel dini ve kültürel pratikler ‘aşırı’ olarak bedellendiriliyor ve gözaltı öne sürülen sebebi olarak kullanılıyor.” tabiri kullanıldı.
Bu niçinle, birfazlaca kişinin dua etmeyi yahut İslam inancını dışarıdan anlaşılacak biçimde göstermeyi bıraktığını belirtilen raporda, “Bu durum kıyafetlere, şahsi bakım ve hatta konuşma biçimine bile yansıyor. Bir erkek, Milletlerarası Af Örgütü’ne, ‘Selamünaleyküm’ bile diyemiyoruz. dedi. Kur’an, seccade ve öbür dini eserler aktif halde yasaklandı.” denildi.
Raporda, örgütün görüştüğü bireylerin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin dört bir yanında mescitlerin, mescitlerin, mezarlıkların ve öteki dini ve kültürel alanların sistematik olarak yıkıldığını yahut öteki maksatlarla kullanıma açıldığını anlattığı aktarıldı.
“ÇİN İHLALLERİ ÖRTMEYE ÇALIŞIYOR”
Çin hükümetinin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde işlediği milletlerarası insan hakları hukuku ihlallerini gizlemek için akıl almaz derecede ileri gittiğinin altı çizilen raporda, “Yetkililer, olanları anlatan herkesi tehdit ediyor, gözaltına alıyor ve makus muameleye maruz bırakıyor.” sözü kullanıldı.
Alıkonulan yüz binlerce kişinin akıbetinin bilinmediği, birçoğunun hala kamplarda tutuluyor olabileceği belirtilen raporda, “Çin’in resmi dataları 2017’den bu yana Sincan’da mahpus cezalarında kıymetli bir artış olduğunu, uydu manzaraları ise yeni cezaevi inşaatlarının arttığını gösterirken, biroldukca kişi uzun vadeli mahpus cezalarına mahkum edildi. Öbürleri ise insanların zorla yahut mecburi çalıştırıldıkları yerlere gönderildi.” sözüne yer verildi.
“İNSANLIĞIN VİCDANINI ŞOKE ETMELİ”
UAÖ Genel Sekreteri ve eski Birleşmiş Milletler (BM) Özel Raportörü Agnes Callamard, hususa ait yaptığı açıklamada şu tabirleri kullandı:
“Çinli yetkililer Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde akıl almaz boyutlarda bir distopik yer kurdu. Uygurlar, Kazaklar ve öteki Müslüman azınlıklar, dini ve kültürel kimliklerini yok etmekle tehdit eden insanlığa karşı kabahatler ve başka önemli insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya. Gözaltı kamplarında epey sayıda kişi beyin yıkama, azap ve öteki cinste alçaltıcı muameleye maruz kalırken, milyonlarca kişinin de devasa bir nezaret aygıtının hakimiyetinde endişe ortasında yaşaması insanlığın vicdanını şoke etmelidir.
Çin gözaltı kamplarını derhal kapatmalı, keyfi biçimde bu kamplarda ve cezaevlerinde tutulan şahısları özgür bırakmalı ve Sincan’daki Müslümanlara yönelik sistematik ataklara son vermelidir. Milletlerarası toplum bu felakete kesin surette son vermek için sesini yükseltmeli ve bir arada hareket etmelidir. BM memleketler arası hukuk hatalarında sorumluluk taşıdığı düşünülen bireylerden hesap sormak gayesiyle derhal bağımsız bir soruşturma sistemi kurmalı ve bölgeye göndermelidir.”
Milletlerarası Af Örgütü’nün (UAÖ), Kriz Müdahale Ünitesi, başlıklı 160 sayfalık bir rapor yayımladı.
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşayan Müslüman azınlıklara yönelik baskılarına karşı yeni bir kampanya başlatan ve rapor yayımlayan örgüt, Uygurların, Kazakların ve çoğunluğu Müslüman öteki etnik azınlıkların, devlet eliyle yürütülen ve insanlığa karşı kabahatler kapsamına giren sistematik toplu kapatmalara, azaba ve zulme maruz bırakıldığını belirtti.
“TERÖRLE GAYRET KİSVESİ İSMİ ALTINDA”
Raporda, daha evvel kamplarda tutulan bireylerden toplanan ve Çinli yetkililerinin 2017’den beri bölgenin Müslüman etnik kümelerinin dini geleneklerini, kültürel pratiklerini ve mahallî lisanlarını kökten yok etmek için başvurduğu çok sert uygulamaların detaylarından oluşan onlarca yeni tanıklığa yer verildiği açıklandı.
“Terörle mücadele” kisvesi altında işlenen bu kabahatlerin etnik Uygurları, Kazakları, Hui Müslümanlarını, Kırgızları, Özbekleri ve Tacikleri gaye aldığı vurgulanan raporda, “Çinli yetkililer, Sincan’ın dört bir yanında dünyanın en gelişmiş nezaret sistemlerinden birini kurdu ve ‘eğitim yoluyla dönüştürme’ merkezleri ismi altında yüzlerce kamptan (gözaltı kampları) oluşan bir ağ oluşturdu.” sözü kullanıldı.
Bu kamplarda azap ve makûs muamelenin sistematik formda uygulandığına işaret edilen raporda, seküler, homojen bir Çin ulusu ve Komünist Parti ülkülerini dayatmak için günlük ömrün tüm taraflarıyla katı bir disiplin altında tutulduğu kaydedildi.
“DAYAK, UYKUDAN MAHRUM BIRAKMAK VE ÇOK KALABALIK”
Rapor, 2017’nin başından bu yana Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde sıklıkla Müslüman etnik azınlıklara mensup fazlaca sayıda insanın keyfi biçimde gözaltına alındığını belgeliyor.
Ayrıyeten, raporda, cezaevlerine gönderilen yüz binlerce kişinin yanı sıra gözaltı kamplarına gönderilen yüz binlerce (hatta tahminen de bir milyon yahut daha yüksek sayıda) kişinin buna dahil olduğu vurgulandı.
Örgütün görüştüğü, gözaltı kamplarından hür bırakılan 50’nin üzerinde şahidin tamamının, dini bahisli bir fotoğraf bulundurmak yahut yurt haricinde yaşayan biriyle haberleşmek üzere büsbütün hukuka uygun görünen davranışları niçiniyle gözaltına alındığı kaydedilen raporda, “2017 sonlarındaki toplu gözaltılara katılan hükümete bağlı bir heyet, örgüte, polisin insanları ihtarda bulunmaksızın meskenlerinden aldığını ve yargılama süreci olmadan tutukladığını belirtti.” denildi.
UAÖ’nin görüştüğü, kamplardan hayatta kalan bireylerin birçoğunun evvel polis merkezlerinde sorgulandığı belirtilen raporda, bu bireylerin kampa gönderilmedilk evvel biyometrik ve tıbbi ayrıntılarının kaydedildiği bildirildi.
Bu bireylerin sıklıkla “kaplan sandalye” ismi verilen, bedenlerini acı verici konumlarda tutan, demir ayakların ve kelepçelerin bağlı olduğu çelik sandalyelerde sorgulandığına değinilen raporda, polis merkezlerinde dayak, uykudan mahrum bırakma ve çok kalabalığın olduğunun altı çizildi.
HEM KAMPLARDA tıpkı vakitte KAMP DIŞINDA NEZARET
Raporda, örgütün görüştüğü, gözaltı kamplarından özgür bırakılan bireylerin tamamının azaba yahut öteki tıpta berbat muameleye maruz bırakıldığı vurgulanarak, şunlar kaydedildi:
“Her gün insanlık dışına itilmenin kümülatif ruhsal tesirlerinin yanı sıra dayak, elektrik şoku, hücre mahpusu, yiyecek, su ve uykudan mahrum bırakma, çok soğuğa maruz bırakma ve ‘kaplan sandalye’ gibisi azap araçları dahil çeşitli yollarla hareketlerini kısıtlama üzere fizikî azap de buna dahildi. Kimileri 24 saat yahut daha uzun müddet boyunca ‘kaplan sandalyede’ oturmaya zorlandığını bildirdi. Tıpkı koğuşta kaldığı bir kişiyi savunduğu için cezalandırılan yaşlı bir bayan dar, karanlık, soğuk ve penceresiz bir odaya gdolayıldüğünü, burada ellerinin ve ayaklarının zincirlendiğini ve üç gün boyunca demir bir sandalyede oturmaya zorlandığını söylemiş oldu.”
Raporda, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Müslümanların hem kamplarda birebir vakitte kampların haricinde “dünyanın en sıkı halde nezaret altında tutulan kümelerinden biri” olduğuna işaret edilerek, kamplara kapatılanların tamamının, hür bırakılmalarından daha sonraki en az birkaç ay boyunca elektronik araçlarla yahut nazaranvliler tarafınca neredeyse devamlı nezaret altında tutulduğu aktarıldı.
TEMEL DİNİ VE KÜLTÜREL PRATİKLER ÇOK OLARAK GÖRÜLÜYOR
Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Müslümanların özgürce ibadet edemediğinin altı çizilen raporda, “Onlarca Müslüman bayan ve erkek, örgüte, bölgesel Çin yetkililerinin İslam’a karşı olağanüstü bir düşmanlık sergilediğini söylemiş oldu. Temel dini ve kültürel pratikler ‘aşırı’ olarak bedellendiriliyor ve gözaltı öne sürülen sebebi olarak kullanılıyor.” tabiri kullanıldı.
Bu niçinle, birfazlaca kişinin dua etmeyi yahut İslam inancını dışarıdan anlaşılacak biçimde göstermeyi bıraktığını belirtilen raporda, “Bu durum kıyafetlere, şahsi bakım ve hatta konuşma biçimine bile yansıyor. Bir erkek, Milletlerarası Af Örgütü’ne, ‘Selamünaleyküm’ bile diyemiyoruz. dedi. Kur’an, seccade ve öbür dini eserler aktif halde yasaklandı.” denildi.
Raporda, örgütün görüştüğü bireylerin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin dört bir yanında mescitlerin, mescitlerin, mezarlıkların ve öteki dini ve kültürel alanların sistematik olarak yıkıldığını yahut öteki maksatlarla kullanıma açıldığını anlattığı aktarıldı.
“ÇİN İHLALLERİ ÖRTMEYE ÇALIŞIYOR”
Çin hükümetinin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde işlediği milletlerarası insan hakları hukuku ihlallerini gizlemek için akıl almaz derecede ileri gittiğinin altı çizilen raporda, “Yetkililer, olanları anlatan herkesi tehdit ediyor, gözaltına alıyor ve makus muameleye maruz bırakıyor.” sözü kullanıldı.
Alıkonulan yüz binlerce kişinin akıbetinin bilinmediği, birçoğunun hala kamplarda tutuluyor olabileceği belirtilen raporda, “Çin’in resmi dataları 2017’den bu yana Sincan’da mahpus cezalarında kıymetli bir artış olduğunu, uydu manzaraları ise yeni cezaevi inşaatlarının arttığını gösterirken, biroldukca kişi uzun vadeli mahpus cezalarına mahkum edildi. Öbürleri ise insanların zorla yahut mecburi çalıştırıldıkları yerlere gönderildi.” sözüne yer verildi.
“İNSANLIĞIN VİCDANINI ŞOKE ETMELİ”
UAÖ Genel Sekreteri ve eski Birleşmiş Milletler (BM) Özel Raportörü Agnes Callamard, hususa ait yaptığı açıklamada şu tabirleri kullandı:
“Çinli yetkililer Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde akıl almaz boyutlarda bir distopik yer kurdu. Uygurlar, Kazaklar ve öteki Müslüman azınlıklar, dini ve kültürel kimliklerini yok etmekle tehdit eden insanlığa karşı kabahatler ve başka önemli insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya. Gözaltı kamplarında epey sayıda kişi beyin yıkama, azap ve öteki cinste alçaltıcı muameleye maruz kalırken, milyonlarca kişinin de devasa bir nezaret aygıtının hakimiyetinde endişe ortasında yaşaması insanlığın vicdanını şoke etmelidir.
Çin gözaltı kamplarını derhal kapatmalı, keyfi biçimde bu kamplarda ve cezaevlerinde tutulan şahısları özgür bırakmalı ve Sincan’daki Müslümanlara yönelik sistematik ataklara son vermelidir. Milletlerarası toplum bu felakete kesin surette son vermek için sesini yükseltmeli ve bir arada hareket etmelidir. BM memleketler arası hukuk hatalarında sorumluluk taşıdığı düşünülen bireylerden hesap sormak gayesiyle derhal bağımsız bir soruşturma sistemi kurmalı ve bölgeye göndermelidir.”