Rusya-Ukrayna Savaşı, Orta Koridor’a kıymet kazandırdı
Asya ile Avrupa içinde ticaret ve ulaşım üç ana koridordan gerçekleştiriliyor.
Rusya’nın ortasında bulunduğu “Kuzey Koridoru”, İran üzerinden geçen “Güney Koridoru” ve Türkiye’nin de dahil olduğu “Orta Koridor” biroldukça ülke açısından stratejik kıymet taşıyor.
Lakin Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı Kuzey Koridoru’nda aslına bakarsanız tartışılan güvenlik problemlerini daha da artırdı. Güney Koridoru ise İran’a yönelik ambargolar ve Orta Doğu’daki çatışmalar niçiniyle riskli görülüyor.
Bu durum Türkiye’den Kafkaslar’a, oradan da Hazar Denizi’ni aşarak Türkmenistan ile Kazakistan’ı takiben Orta Asya ve Çin’e ulaşan Orta Koridor’u daha da bedelli hale getirdi.
Pekin’den Londra’ya uzanan bu sınır, yıllık 600 milyar doları aşkın ticaret trafiğinin kalbinde yer alıyor. Bilhassa Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan limanlarında lojistik merkezler ve hür ticaret alanları kurulmasının, Trans-Hazar iş birliğinin gelişmesine ve derinleşmesine katkı sağlayacağı öngörülüyor.
Uzmanlar, Orta Koridor çizgisinin kullanılmasının ülke ve bölge ekonomilerinin yanı sıra dünya ticaretine de katkı sağlayacağını belirtiyor.
“TÜRKİYE VE AZERBAYCAN HAZIR OLMALI”
Azerbaycan Memleketler arası Münasebetler Tahlil Merkezi İktisat Uzmanı Orhan Bagirov, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Orta Koridor’un kıymetini artıracağını söylemiş oldu.
Rusya’ya yönelik baskıların artacağını ve bunun da Kuzey Koridoru’nun ehemmiyetini azaltabileceğini söz eden Bagirov, Orta Koridor’un bu sınırın yerini alabilmesi için bir dizi teknik çalışmanın yapılması gerektiğini bildirdi.
Bagirov, Çin’in hala Kuzey Koridoru’nu kullandığına dikkati çekerek, Orta Koridor’un Çin için de kıymetli hale gelmesiyle bu rotanın daha kullanılabilir olacağını lisana getirdi.
Şayet savaş niçiniyle Avrupa, Rusya toprağından ticareti durdurursa Orta Koridor’un en faydalı yol olarak öne çıkacağını vurgulayan Bagirov, şöyleki konuştu:
“Orta Koridor’un paydaşları olan Azerbaycan ve Türkiye buna hazır olmalı. Türkiye, Orta Koridor ile ilgili var olan teknik sıkıntıları gidermeleri için öbür ülkelere yardımcı olmalı ve bunu teşvik etmeli. Gümrük sistemlerimizi ve vergilerini birbirine uyumlu hale getirmeli, Orta Koridor’un yararını daha da artırmalıyız. Orta Koridor’un potansiyeli büyük. Transit gelirleri artacak, yerli üretim teşvik edilecek, gümrük sistemlerimiz ve vergiler birbirine uyumlu hale geldiğinde ihracat masraflarımız de azalacaktır. Başta Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Orta Koridor rotasındaki ülkelerin stratejik değeri artacak.”
“RUSYA’DAN AVRUPA’YA UZANAN TÜM ULAŞIM ROTALARININ RİSKİ ARTACAK”
Houston Üniversitesi Tedarik Zinciri ve Lojistik Kısmı Öğretim vazifelisi Margaret Kidd de ulaşım kanallarının bölgedeki tansiyonlardan etkilendiğini söylemiş oldu.
Kidd, Ukrayna ticaretinin yaklaşık yüzde 70’inin deniz yoluyla yapıldığı bilgisini vererek, “Karadeniz’de deniz trafiği için artan bir risk var. Rusya’ya yönelik gelişen yaptırımların uygulanması, buradan Avrupa’ya uzanan tüm ulaşım rotalarının riskini de artıracaktır. Orta Koridor üzerinden yapılan ulaşımın ehemmiyeti fazlaca taraflı iş birliklerine dayalı olarak artabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nün bir kararı olarak Asya ve Avrupa içindeki demir yolu trafiğinin artmasının da dikkat alımlı olduğunu lisana getiren Kidd, Çin’in son birkaç yılda Avrupa pazarlarına geçiş müddetlerini kısaltmak için demir yoluna büyük yatırımlar yaptığını söylemiş oldu.
Kidd, şunları kaydetti:
“Orta Koridor, Çin ile Avrupa içindeki iki ana demir yolu yük rotasına bir alternatif olabilir. Global tedarik zincirleri, Kovid-19 salgını sırasında tehlikeli bir biçimde zayıfladı. Rusya’nın Ukrayna’ya askeri operasyonuyla mevcut tansiyonlar, daha fazla bozulmayı absorbe etme kapasitesini katiyen test edecek. Salgın sırasında öğrenilen dersler, ham hususları ve eserleri taşımak için ulaşım rotalarının coğrafik olarak çeşitlendirilmesinin yanı sıra üretimin tüketim merkezlerine daha yakın hale getirilmesi muhtaçlığını gösteriyor.”
“BTK DEMİRYOLU ÇİZGİSİ, ORTA KORİDOR’UN DEĞERİNİ ARTIRDI”
Gürcistan Strateji Tahlil Merkezi İdare Şurası Üyesi Valeri Çeçelaşvili de Rusya ile Ukrayna içinde yaşanan gelişmelerin, bölgede Kuzey ve Orta başta olmak üzere tüm transit koridorların faaliyetlerini önemli biçimde etkileyeceğini bildirdi.
Geçmişte Gürcistan’da Maliye Bakanlığının yanı sıra Gürcistan’ın Rusya Büyükelçisi olarak da nazaranv yapan Çeçelaşvili, “Savaş hali devam ettikçe Orta Koridor ehemmiyet kazanmaya başlayacak. Zira yük sahipleri kendi yüklerini bu geçide kaydıracaklar.” dedi.
Çeçelaşvili, Orta Koridor’un aslında iki farklı sınırdan oluştuğu bilgisini vererek, birincisinin Karadeniz üzerinden Gürcistan ve Ukrayna’ya, oradan limanlarla Avrupa’ya geçiş biçiminde yapıldığını anlattı.
Öteki sınırın ise Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırma yolu olduğunu aktaran Çeçelaşvili, “Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu Çizgisi’nin faaliyete geçmesi ve Marmaray Projesi yardımıyla Türkiye demir yollarının Avrupa çizgilerine bağlanmasıyla Orta Koridor daha büyük kıymet kazanmaya başladı.” dedi.
“BÖLGENİN İSTİKRARINA KATKI SAĞLAYACAK”
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol da kuzey-güney ve doğu-batı eksenli rotalar açısından gerek Afganistan merkezli gelişmeler gerekse Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri operasyonunun büyük belirsizliklere yol açtığını belirterek, Asya-Avrupa temasını sağlayan rotalardan en az maliyetli, en inançlı ve en istikrarlısının Orta Koridor olduğunu söylemiş oldu.
Karabağ Savaşı daha sonrasında Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-Ermenistan bağlarında olağanlaşma süreçlerinin başladığını anımsatan Erol, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu durum Orta Koridor’un gerek Çin’in Avrupa’ya ulaşması gerekse Batı’nın Kafkasya ve Orta Asya merkezli güç ve ulaştırma projeleri geliştirmesi bakımından ülkü güzergah olduğunu kanıtlıyor. Çünkü Kuzey Koridoru, Rusya, Çin ve ABD içindeki rekabetten etkilenecek ve bu iş birlikleri kelam konusu rotayı güvensizleştirecektir. aslına bakarsan Ukrayna merkezli gelişmeler de bunu teyit etmektedir. Güney Koridoru da Orta Doğu merkezli istikrarsızlıklar niçiniyle çeşitli güvenlik meselelerini barındırmaktadır. Bu manada Orta Koridor, bölgedeki güvenlik meseleleri ve istikrarsızlıklara karşı devletler içinde kazan-kazan formülü çerçevesinde bölgenin istikrarına ve refahına önemli katkılar sağlayacaktır. Bu sebeple Orta Koridor bir istikrar ve refah koridoru olarak isimlendirilebilir.”
“TÜRKİYE KİLİT ÜLKE”
Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şafak Çomaklı da mevcut ve muhtemel kaideler incelendiğinde Doğu iktisadını Avrupa ve Orta Doğu’ya karadan taşıyacak en problemsiz rotanın Orta Koridor olduğunu lisana getirdi.
Türkiye’nin, Avrupa’ya ve Balkanlar’a bir çıkış kapısı olduğuna işaret eden Çomaklı, “Türkiye, Orta Asya ve Orta Doğu’da ekonomik alanda iş birliği yapılabilecek yerler içinde en değerli ülke pozisyonundadır. Orta Koridor’un Türkiye’den planlanması ve Türkiye’nin Asya-Avrupa bağlamında stratejik geçiş güzergahlarının tamamını denetim etmesi burasını kilit ülke pozisyonuna getirmektedir.” sözlerini kullandı.
ORTA KORİDOR GEÇEN YIL DA GÜNDEME GELDİ
Orta Koridor’un kıymeti geçen yıl mart ayında “The Ever Given” isimli geminin Süveyş Kanalı’nda karaya oturmasıyla yaşanan ıstırabın akabinde daha da artmış ve son periyotta ulaştırma alanında yapılan dev projeler Türkiye’yi bu koridorun kilit ülkesi pozisyonuna getirmişti.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Çin’den Avrupa’ya ulaşan üç büyük ticaret yolu göz önüne alındığında, bir konteynerin Türkiye üzerinden 7 bin kilometre yol alarak 15 günde, Rusya Kuzey Ticaret Yolu üzerinden 10 bin kilometre ara kat ederek 15-20 günde, Süveyş Kanalı üzerinden 20 bin kilometre seyrederek 45-60 günde Avrupa’ya ulaştığı bilgisini vererek, bu tablonun üç kıtanın kesiştiği noktada bulunan Türkiye’nin kıymetini ortaya koyduğunu lisana getirmişti.
ÇİN’E 22 İHRACAT TRENİ GÖNDERİLDİ
Asya-Avrupa kıtalarında kısa, inançlı, ekonomik ve iklimi en elverişli demir yolu koridoru olan Demir İpek Yolu/Orta Koridor’dan Türkiye’den Çin’e birinci ihracat blok treni 7 Aralık 2020’de uğurlanmış ve 2 kıta, 2 deniz ve 5 ülke geçerek 19 Aralık 2020’de Çin’in Şian kentine ulaşmıştı. Bugüne kadar kelam konusu sınır üzerinden 22 ihracat treni hareket ederken, toplamda 10 bin 294 ton yük taşındı.
Türkiye Orta Koridor’da kilit ülke haline geldi
Asya ile Avrupa içinde ticaret ve ulaşım üç ana koridordan gerçekleştiriliyor.
Rusya’nın ortasında bulunduğu “Kuzey Koridoru”, İran üzerinden geçen “Güney Koridoru” ve Türkiye’nin de dahil olduğu “Orta Koridor” biroldukça ülke açısından stratejik kıymet taşıyor.
Lakin Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı Kuzey Koridoru’nda aslına bakarsanız tartışılan güvenlik problemlerini daha da artırdı. Güney Koridoru ise İran’a yönelik ambargolar ve Orta Doğu’daki çatışmalar niçiniyle riskli görülüyor.
Bu durum Türkiye’den Kafkaslar’a, oradan da Hazar Denizi’ni aşarak Türkmenistan ile Kazakistan’ı takiben Orta Asya ve Çin’e ulaşan Orta Koridor’u daha da bedelli hale getirdi.
Pekin’den Londra’ya uzanan bu sınır, yıllık 600 milyar doları aşkın ticaret trafiğinin kalbinde yer alıyor. Bilhassa Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan limanlarında lojistik merkezler ve hür ticaret alanları kurulmasının, Trans-Hazar iş birliğinin gelişmesine ve derinleşmesine katkı sağlayacağı öngörülüyor.
Uzmanlar, Orta Koridor çizgisinin kullanılmasının ülke ve bölge ekonomilerinin yanı sıra dünya ticaretine de katkı sağlayacağını belirtiyor.
“TÜRKİYE VE AZERBAYCAN HAZIR OLMALI”
Azerbaycan Memleketler arası Münasebetler Tahlil Merkezi İktisat Uzmanı Orhan Bagirov, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Orta Koridor’un kıymetini artıracağını söylemiş oldu.
Rusya’ya yönelik baskıların artacağını ve bunun da Kuzey Koridoru’nun ehemmiyetini azaltabileceğini söz eden Bagirov, Orta Koridor’un bu sınırın yerini alabilmesi için bir dizi teknik çalışmanın yapılması gerektiğini bildirdi.
Bagirov, Çin’in hala Kuzey Koridoru’nu kullandığına dikkati çekerek, Orta Koridor’un Çin için de kıymetli hale gelmesiyle bu rotanın daha kullanılabilir olacağını lisana getirdi.
Şayet savaş niçiniyle Avrupa, Rusya toprağından ticareti durdurursa Orta Koridor’un en faydalı yol olarak öne çıkacağını vurgulayan Bagirov, şöyleki konuştu:
“Orta Koridor’un paydaşları olan Azerbaycan ve Türkiye buna hazır olmalı. Türkiye, Orta Koridor ile ilgili var olan teknik sıkıntıları gidermeleri için öbür ülkelere yardımcı olmalı ve bunu teşvik etmeli. Gümrük sistemlerimizi ve vergilerini birbirine uyumlu hale getirmeli, Orta Koridor’un yararını daha da artırmalıyız. Orta Koridor’un potansiyeli büyük. Transit gelirleri artacak, yerli üretim teşvik edilecek, gümrük sistemlerimiz ve vergiler birbirine uyumlu hale geldiğinde ihracat masraflarımız de azalacaktır. Başta Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Orta Koridor rotasındaki ülkelerin stratejik değeri artacak.”
“RUSYA’DAN AVRUPA’YA UZANAN TÜM ULAŞIM ROTALARININ RİSKİ ARTACAK”
Houston Üniversitesi Tedarik Zinciri ve Lojistik Kısmı Öğretim vazifelisi Margaret Kidd de ulaşım kanallarının bölgedeki tansiyonlardan etkilendiğini söylemiş oldu.
Kidd, Ukrayna ticaretinin yaklaşık yüzde 70’inin deniz yoluyla yapıldığı bilgisini vererek, “Karadeniz’de deniz trafiği için artan bir risk var. Rusya’ya yönelik gelişen yaptırımların uygulanması, buradan Avrupa’ya uzanan tüm ulaşım rotalarının riskini de artıracaktır. Orta Koridor üzerinden yapılan ulaşımın ehemmiyeti fazlaca taraflı iş birliklerine dayalı olarak artabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü’nün bir kararı olarak Asya ve Avrupa içindeki demir yolu trafiğinin artmasının da dikkat alımlı olduğunu lisana getiren Kidd, Çin’in son birkaç yılda Avrupa pazarlarına geçiş müddetlerini kısaltmak için demir yoluna büyük yatırımlar yaptığını söylemiş oldu.
Kidd, şunları kaydetti:
“Orta Koridor, Çin ile Avrupa içindeki iki ana demir yolu yük rotasına bir alternatif olabilir. Global tedarik zincirleri, Kovid-19 salgını sırasında tehlikeli bir biçimde zayıfladı. Rusya’nın Ukrayna’ya askeri operasyonuyla mevcut tansiyonlar, daha fazla bozulmayı absorbe etme kapasitesini katiyen test edecek. Salgın sırasında öğrenilen dersler, ham hususları ve eserleri taşımak için ulaşım rotalarının coğrafik olarak çeşitlendirilmesinin yanı sıra üretimin tüketim merkezlerine daha yakın hale getirilmesi muhtaçlığını gösteriyor.”
“BTK DEMİRYOLU ÇİZGİSİ, ORTA KORİDOR’UN DEĞERİNİ ARTIRDI”
Gürcistan Strateji Tahlil Merkezi İdare Şurası Üyesi Valeri Çeçelaşvili de Rusya ile Ukrayna içinde yaşanan gelişmelerin, bölgede Kuzey ve Orta başta olmak üzere tüm transit koridorların faaliyetlerini önemli biçimde etkileyeceğini bildirdi.
Geçmişte Gürcistan’da Maliye Bakanlığının yanı sıra Gürcistan’ın Rusya Büyükelçisi olarak da nazaranv yapan Çeçelaşvili, “Savaş hali devam ettikçe Orta Koridor ehemmiyet kazanmaya başlayacak. Zira yük sahipleri kendi yüklerini bu geçide kaydıracaklar.” dedi.
Çeçelaşvili, Orta Koridor’un aslında iki farklı sınırdan oluştuğu bilgisini vererek, birincisinin Karadeniz üzerinden Gürcistan ve Ukrayna’ya, oradan limanlarla Avrupa’ya geçiş biçiminde yapıldığını anlattı.
Öteki sınırın ise Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırma yolu olduğunu aktaran Çeçelaşvili, “Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu Çizgisi’nin faaliyete geçmesi ve Marmaray Projesi yardımıyla Türkiye demir yollarının Avrupa çizgilerine bağlanmasıyla Orta Koridor daha büyük kıymet kazanmaya başladı.” dedi.
“BÖLGENİN İSTİKRARINA KATKI SAĞLAYACAK”
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Lideri Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol da kuzey-güney ve doğu-batı eksenli rotalar açısından gerek Afganistan merkezli gelişmeler gerekse Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri operasyonunun büyük belirsizliklere yol açtığını belirterek, Asya-Avrupa temasını sağlayan rotalardan en az maliyetli, en inançlı ve en istikrarlısının Orta Koridor olduğunu söylemiş oldu.
Karabağ Savaşı daha sonrasında Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-Ermenistan bağlarında olağanlaşma süreçlerinin başladığını anımsatan Erol, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu durum Orta Koridor’un gerek Çin’in Avrupa’ya ulaşması gerekse Batı’nın Kafkasya ve Orta Asya merkezli güç ve ulaştırma projeleri geliştirmesi bakımından ülkü güzergah olduğunu kanıtlıyor. Çünkü Kuzey Koridoru, Rusya, Çin ve ABD içindeki rekabetten etkilenecek ve bu iş birlikleri kelam konusu rotayı güvensizleştirecektir. aslına bakarsan Ukrayna merkezli gelişmeler de bunu teyit etmektedir. Güney Koridoru da Orta Doğu merkezli istikrarsızlıklar niçiniyle çeşitli güvenlik meselelerini barındırmaktadır. Bu manada Orta Koridor, bölgedeki güvenlik meseleleri ve istikrarsızlıklara karşı devletler içinde kazan-kazan formülü çerçevesinde bölgenin istikrarına ve refahına önemli katkılar sağlayacaktır. Bu sebeple Orta Koridor bir istikrar ve refah koridoru olarak isimlendirilebilir.”
“TÜRKİYE KİLİT ÜLKE”
Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şafak Çomaklı da mevcut ve muhtemel kaideler incelendiğinde Doğu iktisadını Avrupa ve Orta Doğu’ya karadan taşıyacak en problemsiz rotanın Orta Koridor olduğunu lisana getirdi.
Türkiye’nin, Avrupa’ya ve Balkanlar’a bir çıkış kapısı olduğuna işaret eden Çomaklı, “Türkiye, Orta Asya ve Orta Doğu’da ekonomik alanda iş birliği yapılabilecek yerler içinde en değerli ülke pozisyonundadır. Orta Koridor’un Türkiye’den planlanması ve Türkiye’nin Asya-Avrupa bağlamında stratejik geçiş güzergahlarının tamamını denetim etmesi burasını kilit ülke pozisyonuna getirmektedir.” sözlerini kullandı.
ORTA KORİDOR GEÇEN YIL DA GÜNDEME GELDİ
Orta Koridor’un kıymeti geçen yıl mart ayında “The Ever Given” isimli geminin Süveyş Kanalı’nda karaya oturmasıyla yaşanan ıstırabın akabinde daha da artmış ve son periyotta ulaştırma alanında yapılan dev projeler Türkiye’yi bu koridorun kilit ülkesi pozisyonuna getirmişti.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Çin’den Avrupa’ya ulaşan üç büyük ticaret yolu göz önüne alındığında, bir konteynerin Türkiye üzerinden 7 bin kilometre yol alarak 15 günde, Rusya Kuzey Ticaret Yolu üzerinden 10 bin kilometre ara kat ederek 15-20 günde, Süveyş Kanalı üzerinden 20 bin kilometre seyrederek 45-60 günde Avrupa’ya ulaştığı bilgisini vererek, bu tablonun üç kıtanın kesiştiği noktada bulunan Türkiye’nin kıymetini ortaya koyduğunu lisana getirmişti.
ÇİN’E 22 İHRACAT TRENİ GÖNDERİLDİ
Asya-Avrupa kıtalarında kısa, inançlı, ekonomik ve iklimi en elverişli demir yolu koridoru olan Demir İpek Yolu/Orta Koridor’dan Türkiye’den Çin’e birinci ihracat blok treni 7 Aralık 2020’de uğurlanmış ve 2 kıta, 2 deniz ve 5 ülke geçerek 19 Aralık 2020’de Çin’in Şian kentine ulaşmıştı. Bugüne kadar kelam konusu sınır üzerinden 22 ihracat treni hareket ederken, toplamda 10 bin 294 ton yük taşındı.
Türkiye Orta Koridor’da kilit ülke haline geldi